شرکت دانش بنیان شرکتی دانش محور است که بخشی از سهام آن توسط دانشگاهی یا واحد پژوهشی یا اعضای هیأت علمی تأمین می‌شود که موضوع فعالیت آن، انجام پروژه‌های علمی، تحقیقاتی و ارائه خدمات مشاوره‌ای با هدف کارآفرینی است.در ماده 1 «قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات» آمده است که:
«شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان شرکت با مؤسسه خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی(شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه(شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط تشکیل می‌شود.»
فهرست عناوین
- ثبت شرکت دانش بنیان
- ارزیابی و تشخیص شرکت دانش بنیان
- شرایط کالا و خدمات دانش بنیان
- معیارهای شرکت دانش بنیان
- معیارهای شرکت‌های تولید کننده کالاها و خدمات دانش بنیان
- معیارهای شرکت‌های نوپا
- شرکت‌های صنعتی دارای فعالیت دانش بنیان
ثبت شرکت دانش بنیان
شرایط ثبت شرکت دانش بنیان شبیه به ثبت سایر شرکت‌ها می‌باشد با این تفاوت که بعد از ثبت باید درخواستی به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مبنی بر تقاضای دانش بنیان شدن فرستاد و پس از بررسی کارشناسان مربوطه و دارا بودن شرایط لازم مورد حمایت دانش بنیان قرار می‌گیرند.
ارزیابی و تشخیص شرکت دانش بنیان
برای ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان، «آیین‌نامه ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان مصوبه کار گروه مورخ 1394/12/22» تنظیم شد.
در فصل 2 آیین نامه فوق برای معیارهای ارزیابی و تشخیص «شرکت‌ها» و «کالاها و خدمات» دانش بنیان آمده است:
«کالاها و خدمات ارایه شده از سوی شرکت متقاضی باید همه معیارهای مندرج در ماده «1» را داشته باشد. همچنین شرکت‌های متقاضی نیز باید معیارهای یکی از مواد (3) یا (4) یا (5) را احراز نمایند.»
شرایط کالا و خدمات دانش بنیان
در «ماده 1 – شرایط کالاها و خدمات دانش بنیان مورد تأیید» آمده است که:
1- 1-سطح فناوری: کالاها و خدمات باید در حوزه فناوری‌های بالا یا متوسط به بالا بوده به این معنا که دانش فنی طراحی و تولید نمونه‌ی آزمایشگاهی یا صنعتی محصول به دلیل پیچیدگی فنی:
1-به سختی قابل کپی برداری بوده و کسب آن از موانع اصلی ورود شرکت‌های دیگر به بازار باشد.
2-نیازمند تحقیق و توسعه قابل توجه توسط تیم فنی خبره برای کسب آن باشد.
3-منجر به ایجاد بخش عمده ارزش افزوده محصول، شده باشد.
تبصره-خدمات جانبی«نصب، تعمیر و نگهداری تخصصی» مرتبط با کالاها و خدماتی که توسط شرکت متقاضی ساخته شده و حائز معیارهای بند 1 – 1 باشند؛ همچنین خدمات «دانش فنی، فناوری و طراحی» بر روی کالاها و خدمات حائز معیارهای بند 1 – 1؛ بعنوان خدمات دارای معیار این بند، پذیرفته می‌شوند.
1 – 2- مرحله تولید: کالاهای ارایه شده، باید در حال تولید بوده یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی(با قابلیت بررسی فنی) ساخته شده باشند، همچنین خدمات، باید دارای اسناد فروش باشند.
1 – 3- تسلط بر دانش فنی مبتنی بر تحقیق و توسعه: شرکت باید «دانش فنی طراحی کالاها و خدمات یا یک زیر سیستم اصلی کالا و خدمات» یا «دانش فنی طراحی و اجرای فرآیند تولید کالا و خدمات» را مشروط به پیچیده بودن این فرآیند تولید، براساس تحقیق و توسعه و مطابق با پیوست (1)، کسب کرده و داشته باشد.
تبصره: در صورتی که تسلط به دانش فنی مبتنی بر تحقیق و توسعه بر روی کالاها و خدمات دانش بنیان توسط افراد اصلی شرکت، قبلاً در مجموعه دیگری (از جمله دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و سایر شرکت‌های انشعابی و زایشی) انجام شده باشد، بند 1 – 3 مورد تأیید خواهد بود.»
پیوست (1) معیارهای تسلط بر دانش فنی مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه عبارتست از:
«شرکت باید «دانش فنی طراحی کالاها و خدمات یا یک زیر سیستم اصلی کالا و خدمات» یا «دانش فنی طراحی و اجرای فرآیند تولید کالا و خدمات» را مشروط به پیچیده بودن این فرآیند تولید، براساس تحقیق و توسعه کسب کرده و داشته باشند. دانش فنی مذکور، بایستی از یکی از روش‌های زیر یا ترکیبی از روش‌های زیر و مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه، توسط شرکت کسب شده باشد:
1-عمدتاً به صورت داخلی توسعه داده باشد به این معنا که بخش عمده دانش فنی طراحی و ساخت(حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی)، از طریق توانمندی‌های فنی خود شرکت حاصل شده باشد.
2-دانش فنی مربوط به طراحی و ساخت(حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی) از محصولی که قبلاً توسط افراد یا شرکت‌های دیگر تولید شده است را به صورت نسبتاً کاملی از طریق فرآیند مهندسی معکوس کسب کرده باشد.
3-هر چند شرکت دانش فنی محصول یا فرآیند پیچیده تولید را از مجموعه‌های بیرونی(از طریق روش‌های نظیر خرید لیسانس، کلید در دست، خرید تجهیزات و …) کسب کرده است، اما در محصول یا فرآیند پیچیده تولید محصول، تغییرات اساسی ایجاد کرده باشد.
در فرآیند ارزیابی دانش فنی، دانش فنی شرکت بر روی تک تک محصولات شرکت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ لذا ممکن است دانش فنی شرکت برای یک کالا یا خدمت تأیید و برای کالا یا خدمت دیگرش تأیید نشود.»
معیارهای شرکت دانش بنیان
در ماده 2 «آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان» در رابطه با معیارهای شرکت‌های دانش بنیان آمده است که:
«شرکت‌های موضوع این آیین نامه شامل سه دسته، شرکت‌های تولید کننده کالاها و خدمات دانش بنیان، شرکت‌های نوپا و شرکت‌های صنعتی دارای فعالیت دانش بنیان می‌باشند و بر اساس دارا بودن معیارهای مواد (3)، (4) و (5)، مورد تأیید قرار می‌گیرند.
معیارهای شرکت‌های تولید کننده کالاها و خدمات دانش بنیان
مطابق ماده 3 «آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان» شرکت‌های تولید کننده کالاها و خدمات دانش بنیان باید حائز همه معیارهای زیر باشند:
«3 – 1- حداقل (50) درصد از درآمد یک سال مالی گذشته شرکت (که در اظهارنامه مالیاتی شرکت ذکر شده است)، ناشی از فروش کالاها و خدمات دانش بنیان دارای همه معیارهای ماده (1)، باشد.
3 – 2- برای (6) ماه اخیر، سابقه بیمه پرداختی برای حداقل (3) نفر از کارکنان تمام وقت شرکت ارائه شود.
3 – 3-نسبت کارکنان تمام وقت در بخش‌های اصلی شرکت مطابق با پیوست (2) با حداقل مدرک کارشناسی، به کل کارکنان تمام وقت فعال در بخش‌های اصلی شرکت، برای شرکت‌های دارای کمتر از (50) نفر نیروی انسانی حداقل (30) درصد و برای سایر شرکت‌ها حداقل (20) درصد باشد.
تبصره-شرکت‌هایی که دارای معیار بند 3 – 3 نباشند، می‌توانند توسط دبیرخانه کارگروه، تأیید شوند.»
پیوست (2) در ماده فوق از این قرار است که:
«فهرست فعالیت‌های اصلی و فعالیت‌های پشتیبانی در شرکت‌های دانش بنیان
فعالیت‌های اصلی:
1-بخش مدیریت ارشد و برنامه‌ریزی راهبردی
2-بخش تولید کالا / خدمت(شامل مدیریت یا انجام تولید)
3-تعامل و مذاکره با تأمین کنندگان(از جمله تدوین برنامه‌های خرید)
4-بخش بازاریابی و اخذ پروژه‌ها، انجام مذاکرات و برنامه‌ریزی مشتریان
5-طراحی، تحقیق و توسعه و آزمایش و کنترل کیفیت
6-بخش تأمین مالی و مطالعات امکان سنجی
7-بخش خدمات تخصصی پس از فروش و ارائه خدمات آموزشی به مشتریان
8-بخش مربوط به فناوری از جمله انتقال و تجاری سازی آن
فعالیت‌های پشتیبانی:
1-بخش منابع انسانی شامل جذب، آموزش و ارتقاء / مدیریت دانش از جمله مستندسازی دانش
2-بخش اداری و عمومی(شامل حسابداری، IT و پشتیبانی شبکه داخلی شرکت، امور دفتری، روابط عمومی، تبلیغات عمومی، امور حقوقی)
3-نگهبانی، تعمیرات و نگهداری عمومی و امور خدماتی از جمله نظافت، آبدارخانه
4-بسته‌بندی یا توزیع و سازماندهی شبکه توزیع
5-فعالیت‌های مربوط به سلامت، ایمنی و محیط زیست
6-بخش انبار و کنترل موجودی / خدمات گمرکی و بازرگانی / کارپردازی و خرید تجهیزات، مواد اولیه، ملزومات اداری»
